Politycznym fanatykom Instytut Pamięci Narodowej kojarzy się wyłącznie z niewygodnymi dla wielu osób publicznych teczkami. Stąd postulat jego likwidacji. Ogromu pracy badawczej i naukowej już nie dostrzegają. A to właśnie drażniący lewicę Instytut wydaje unikalne monografie, przypominające mniej znane epizody z polskich dziejów ostatniego stulecia. Pomnikowa praca Wojciecha Muszyńskiego jest tego znakomitym przykładem.
Seria „Dopalanie Kresów” jest po prostu fantastyczna. I z punktu widzenia zawodowego historyka bądź pedagoga, i z punktu widzenia czytelnika interesującego się ojczystymi dziejami. Bogato ilustrowane wydawnictwa wykorzystują w szerokim zakresie nieznane dotychczas zbiory, również prywatne. Niemal pięćsetstronicowy tom poświęcony polskim oddziałom wojskowym, walczącym w Rosji po stronie „białych”, odkrywa to, co dotąd było mało znane lub zupełnie nieznane.
W omawianej serii ukazał się tom poświęcony polskim formacjom walczącym po stronie rosyjskiej w latach 1914-1918. Kończy się on na maju 1918, kiedy to Niemcy rozbroili żołnierzy I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Ten epizod nie oznaczał kresu istnienia polskich oddziałów w ogarniętej wojną domową Rosji. Dokumentują to właśnie „Białe Legiony przeciwko bolszewikom”. Większość żołnierzy Dowbora nie pogodziła się z kapitulacją i była zdeterminowana do kontynuowania walki o wolną Polską w szeregach oddziałów ochotniczych. Tak należy postrzegać ich wysiłek zbrojny u boku „białych”, którzy oczywiście nie widzieli po ewentualnym pokonaniu bolszewików silnej, niepodległej Polski jako sąsiada Rosji. Co najwyżej miało to być okrojone z Podlasia i Chełmszczyzny państewko autonomiczne.
Książka doktora Muszyńskiego pokazuje nie tylko dzieje polskich jednostek wojskowych, lecz dokumentuje też bestialstwo czerwonych barbarzyńców, w tym niszczenie polskiego dziedzictwa kulturowego na Kresach. Wszystko to oparte o wiarygodne dokumenty i świadectwo współczesnych.
Wojciech Jerzy Muszyński: Białe Legiony przeciwko bolszewikom: polskie formacje wojskowe w Rosji 1918-1920. – Warszawa, Instytut Pamięci Narodowej, 2020.
(rk)