Polityczna poprawność nakazuje przypinać uczestnikom sporu o kondycję Europy łatki populistów i liberałów. Pomijając fakt, że gdzieś w tym propagandowym podziale zgubił się konserwatyzm – nie ma on żadnego uzasadnienia. Oriana Fallaci, która przed laty zaczęła głośno ostrzegać przed defetyzmem europejskich (także chrześcijańskich) elit w zderzeniu z agresywną cywilizacją (czy raczej antycywilizacją) „ubogacenia kulturowego” w żadnym wypadku nie mogła być przypisana do populistów ani konserwatystów. Wtedy była niemal osamotniona. Dzisiaj, bogatsi o lata tragicznych doświadczeń największych europejskich państw w zderzeniu z barbarzyństwem, mamy więcej poważnych, europejskich głosów, ostrzegających przed czarnym scenariuszem dla kontynentu.

Często używane porównanie dzisiejszej Europy do Rzymu schyłkowej epoki jest nietrafne. Tak zwani barbarzyńcy (w odniesieniu do wielu ludów sojuszniczych jest ono krzywdzące i niesłuszne) czuli się kontynuatorami Cesarstwa na Zachodzie, dziedzicami jego tradycji, niezależnie od tego, w jak pokraczny sposób misję tę realizowali. Miliony przybyszy z Maghrebu i Afryki, które dzisiaj stanowią bodaj największy problem dla naszego kontynentu, do żadnej więzi z europejską tradycją się nie poczuwają. To inna sytuacja i innego rodzaju niebezpieczeństwo.

PIW wydał w polskim przekładzie świetny esej francuskiego pisarza i eseisty Pascala Brucknera. „Tyrania skruchy” to potężny głos rozpaczy nad dekadencją Europy. Nad brakiem reakcji elit, spętanych ideologią, które poświęcają przyszłość Europejczyków w imię błędnych dogmatów. Skrucha, wstyd, stawianie Europy w roli winnego wszystkich nieszczęść świata musi hamować racjonalną politykę wobec niebezpieczeństw. Tyrania skruchy, jak nazywa ją Bruckner, jest najlepszym sprzymierzeńcem barbarzyńców, tych prawdziwych. Europejskie elity izolują się za murem dogmatyzmu, Europejczycy są (i czują się) pozostawieni sobie samych.

Bruckner nie poprzestaje na diagnozie, ale proponuje, jak z obecnego impasu wyjść. Świetna lektura, chociaż niewpisująca się w dominujące dzisiaj wśród europejskich elit nurty.

Pascal Bruckner: Tyrania skruchy: rozważania na temat samobiczowania Zachodu. Warszawa, PIW, 2019.

(mr)